Czy wiesz, że ...

 


W 1939 r. w centrum dzisiejszego Jordanowa mieszkały rodziny niemieckie o następujących nazwiskach


Wilczkowice - przedwojenny plan miejscowości

Jakakolwiek zabudowa po wschodniej stronie kościoła (oznaczony "2") zniknęła, wieś rozbudowała się za to na północ od niego, gdzie powstało kilkanaście domów - bliźniaków.


W Jordanowie Śląskim znajduje się jedyne w Polsce dobrze udokumentowane złoże nefrytu; znane już było w neolicie. Jak podają zapiski historyczne, ludy zamieszkujące okolice Ślęży i Raduni stosowały odłamki serpentynitowe do wyrobu m.in. siekier, noży, motyk i toporów wojennych. Zapewne też przy tej okazji wykorzystywano obecny tam nefryt. Swego czasu kamień ten należał do najcenniejszych surowców mineralnych w Europie.

Ojczyzną nefrytu są Chiny, gdzie dzięki swej pięknej barwie kamień ten od wieków był cennym materiałem jubilerskim i rzeźbiarskim. Wśród klejnotów znajdujących się w skarbcu pałacu cesarskiego w Pekinie za najdoskonalsze arcydzieło sztuki jubilerskiej uchodzi bukiet chryzantem, w którym listki kwiatów zostały wykonane właśnie z jasnozielonego nefrytu. W wierzeniach ludowych kamień ten uważano za święty.

Stanowił równocześnie symbol ludzkich cnót, zwłaszcza pięciu najważniejszych: miłosierdzia, skromności, odwagi, sprawiedliwości i mądrości, oraz uczciwości, grzeczności, czystości obyczajów, waleczności i wierności. Również na półkuli południowej kamień ten był czczony od wieków m.in. przez ludność tubylczą na Nowej Zelandii, gdzie wyrabiano z niego amulety, kolczyki, dłuta, groty, strzały, noże i młotki. Najstarsze przedmioty ozdobne wykonane z nefrytu pochodzą z XII w. p.n.e. Wyroby z nefrytu, jak wyżej wspomniano, są szczególnie charakterystyczne dla sztuki chińskiej gdzie wytwarzano z niego insygnia cesarskie, ozdoby strojów świty cesarza, a także wiele innych przedmiotów, np. wazy, brosze, bransolety. W Europie nefryt rozpowszechnił się w średniowieczu; używano go często do zdobienia broni. Obecnie wykorzystywany jest głównie do wyrobu biżuterii i mozaik.


W 1966 przez Pocztę Polską został wydany znaczek pocztowy przedstawiający glinianą figurkę kultową barana sprzed ok. 3 400 lat, znalezioną w Jordanowie Śląskim.

Emisja „Archeologia” z dn. 10.12.1966 (wycofano 31.12.1994)
Proj. K. Tarkowska — ryt. E. Konecki
Papier biały, gruby, gładki — Ząbkowanie ZR 11 : 11 1
Staloryt PWPW — druk walcami 2-sektorowymi, w ark. 10×8 znaczków
Nakład 5.000.000


Kolejowa Wieża Ciśnień w Jordanowie Śl.

W Jordanowie przy stacji PKP znajduje się jeden z najciekawszych obiektów kolejowych w okolicy. Jest to wieża ciśnień, dziś w dużym stopniu zdewastowana. Na wieży widnieje jeszcze napis Jordansmühl i widoczne są ślady kul. Wieżę, oraz dworzec i toaletę wybudowano w 1898 r.

Wieża stanowi pamiątkę po czasach, gdy najszybszy i najpewniejszy transport stanowiły stalowe kolosy z duszą, czyli parowozy. Niepodzielnie królowały na szlakach przez prawie sto pięćdziesiąt lat.

Olbrzymie zapotrzebowanie parowozów w wodę zmuszało projektantów dróg żelaznych do regularnego rozmieszczania na szlakach urządzeń umożliwiających pobranie wody. Były to więc charakterystyczne, obrotowe ramiona z zaworami połączone systemem rur i pomp z wieżą zapewniającą właściwe ciśnienie i systemem ujęć wody. Na jordanowskiej stacji wieża już dawno przestała pełnić swoją funkcję, zlikwidowano punkty czerpania wody, chodź sam budynek ocalał. Pozostawiona na łasce losu wieża z roku na rok ulegała coraz większej degradacji.

          


Kultura lendzielska

Kultura lendzielska była to oryginalna, lokalna odmiana kultury nosząca nazwę grupy jordanowskiej (nazwa od Jordanowa Śląskiego). Jej śladem są oryginalne wyroby ceramiczne m.in. baran Jordanowski znajdujący się obecnie w Muzeum Archeologicznym we Wrocławiu.

Kultura lendzielska - kultura neolitu i eneolitu rozwijająca się na terenach północnej części środkowej Europy od połowy IV do schyłku III tysiąclecia p.n.e. Nazwa pochodzi od stanowiska Lengyel koło Kaposvaru na Węgrzech. Wyróżnia się kilka faz rozwojowych oraz liczne grupy lokalne. Podstawę gospodarki ludności kultury lendzielskiej stanowiła uprawa ziemi i chów zwierząt. W późniejszych fazach pojawiły się wyroby z miedzi produkowane przez ludność kultury lendzielskiej lub importowane. Z terenów zajmowanych przez ludność kultury lendzielskiej znane są rozległe osady, niekiedy obronne, z długimi domostwami prostokątnymi lub trapezowatymi o konstrukcji słupowej, później również z małymi domami słupowymi, prostokątnymi lub kwadratowymi oraz z półziemiankami.

Dla kultury tej charakterystyczna jest różnorodność form ceramiki malowanej (m. in. pucharki na pustej nóżce, amfory gruszkowate, naczynia baniaste z rozchyloną szyjką, misy półkoliste i profilowane), później zdobionej m.in. motywami plastycznych guzów. Zmarli chowani byli w pozycji skurczonej w grobach jamowych płaskich na dużych cmentarzyskach lub w obrębie osad, wyposażeni w naczynia, narzędzia kamienne, ozdoby, wyroby z kości, rogu, muszli i miedzi. W Polsce występowało kilka grup lokalnych o cechach typowych dla kultury lendzielskiej oraz z cechami kultury polgarskiej zaliczanych do jednego kręgu lendzielsko-polgarskiego.


Za bochen chleba

W wydanej w 1993 r. pod patronatem ówczesnego Prezydenta miasta Wrocławia Bogdana Zdrojewskiego publikacji pt.: "Z tamtej strony historii czyli wrocławskie i dolnośląskie legendy, podania, baśnie i niesamowite wydarzenia" pod red. Juliana Janczaka, zamieszczono również opowiadanie związane z XVIII-wiecznym Jordanowem, pod nazwą "Za bochen chleba" .

więcej ... |


        

W przedwojennym Jordanowie na początku XX w. na ulicy Poppelwitzer (obecnie ul. Szkolna 1) działał hotel (zajazd) pod nazwą "Pruska Korona". W sali "Pruskiej Korony" w soboty i niedziele wyświetlano filmy. W bezpośrednim sąsiedztwie znajdowała się salą trzech cesarzy


Na początku XX w. w Jordanowie Śl. i Dankowicach funkcjonowały nw. sklepy i zakłady rzemieślnicze. 

Spis sklepów i zakładów rzemieślniczych w Jordanowie i Dankowicach na początku XX w.

  • 3 piekarnie w Jordansmühl : Lehmann; Schlotte; Michalke
  • 4 rzeźnie: Tirppitz, Grammel, Hartig i Popp, z Dankowic - Becker
  • Pięciu kupców; dwóch z nich zajmowało się wyrobami z żelaza : Kaiser i Weigmann; pozostali to : Blaschke, Richter i Jentsch
  • Sklep z warzywami i owocami : Girna
  • Mleczarnia : Bartke
  • Młyn parowy: Scholich
  • Skup zboża : Schubert
  • Skup bydła: Wellin; w Dankowicach - Vogel
  • Sklep z olejami, drewnem i materiałami budowlanymi : Thiel
  • 5 stolarni : Kliem, Pohl, Schorstein, Kaschel i Händler
  • 2 kołodziejstwa : Jahn i Gebauer
  • 2 zakłady ślusarskie : Berdatz i Hermann
  • Kuźnia : Mtocek
  • 3 zakłady szewskie : Herdlitschke, Einholz i Hoffmsn
  • 2 blacharnie : Pradel i Schindler
  • 2 warsztaty elektro-mechaniczne : Heyne i Jander
  • 3 zakłady krawieckie : Bruksch, Friemer i Boger
  • 2 malarzy : Schön i Kipsy
  • 2 przedsiębiorstwa budowlane : Müller i Dreyer
  • 2 zakłady pogrzebowe : Kaschel i Schorstein
  • Zakład budowy studni: Kristoph
  • Zakład kominiarski : Vogel
  • Postój taksówek : Kielich
  • Handlarz napojami : Riedel; w Dankowicach - Reinhold Fritz
  • Sklep tekstylny : Michalke
  • Zegarmistrz : Bernd
  • Biegły rewident : Weiß
  • Pracownia fotograficzna : Berchewitz
  • 5 stacji benzynowych : Tirpitz(Aral), Heyne(BP), Friemer(Shell), Fritsche(Leuna), Jander(Esso)
  • Warsztat samochodowy i zakład naprawczy : Heyne i Fritsche
  • Lekarz : Dr. med. Blieske
  • Dentysta : Schmidt
  • Aptekarz : Spiering
  • Akuszerka : Fraulein Sonnenberg
  • Diakonista : Else
  • Burmistrz od 1930 r. Schlotte
  • Gminny pisarz i urzędnik stanu cywilnego : Heinrich Seiffert
  • Dyrektorzy i kierownicy mleczarni : Heiling, Bonnefeld, Niklaus, Bebet, Nitsche
  • Naczelnik poczty i urzędnicy poczty: Becker, Hoffmann, Liebig, Herdlitschke
  • Naczelnik dworca kolejowego : Nitsche; urzędnicy kolei : Klienberg, Wagner, Kolbe i Meißner
  • Biegły rewident: Weiß
  • Fryzjerzy : Wohlfahrt i Lorenz
  • Nauczyciele w ostatnich czasach : Schubert, Wieprecht, Cziopke, Rektot Nier, Dr. Otte i Kantor Meiwan
  • Policjanci : Persicke, Weinot
  • Oberżyści : Tirpitz, Hertig; w Dankowicach - Elemar Becker
  • Cukiernia : Schlotte
  • Strażak : Kleinert
  • Kowal : Thiem
  • Kołodziej : Rausch


Stary Jordanów - widok ogólny


Dworzec, Mleczarnia, Kościół


Pracownia malarska Barchewitza, zima 1929 r.


Sport przedwojenny

W przedwojennym Jordanowie istniały różnego rodzaju stowarzyszenia. Funkcjonowały: Zespół śpiewaków (chórek), stowarzyszenie kolarskie, kółko sportowe, gimnastyczne i siłaczy. Radość z tych kółek mógł znaleźć w sali "Pruskiej Korony" (w hotelu). Bal kostiumowy był jedną z najpiękniejszych imprez, za równo dla młodych jak i dla starszych, odbywał się w sali i piwnicy apaczów.

Nie można zapomnieć o pięknych i wesołych sztukach teatralnych, organizowanych przez kółko śpiewaków i sportowców.

 

Rowerzyści organizowali w Kronensaal, grę w piłkę na kółkach, i oprócz tego lokalne wyścigi rowerowe i powiatoweokręgowe wyścigi rowerowe. Wyścigi te za pierwszym razem odbywały się na rowerach turystycznych, później uczestnicy konkursu posiadali kolarzówki.
W piłce nożnej brało udział od 2 do 3 drużyn. Na mecze zewnętrzne jeździło się rowerami albo wozem drabiniastym.
Później została utworzona z kółka sportowego sekcja gimnastyczna. Wszystko zaczęło się od drążka w ogrodzie gospody "Pruska Korona". Potem doszły poręcze i kozioł. Długie godziny mijały na ćwiczeniach w sali Korony.
Stowarzyszenie siłaczy pod przewodnictwem nestora - Karla Christopha, zostało uwieńczone sukcesem. Co roku na mistrzostwach było coraz bardziej znane z podnoszenia ciężarów i zapasów. Podczas Śląskich i Wschodnioniemieckich mistrzostw, stowarzyszenie siłaczy zaprezentowało się i odniosło sukces.
Kiedy akurat prószył śnieg, można było poszusować na torze saneczkowym. Był długi na 1 km. I leżał na południe od Wacheberga (obecnie "Pomnik").


Kółko rowerowe


Sekcja gimnastyczna w Jordanowie

Do najbardziej znaczących stowarzyszeń należały obok związku rowerzystów i Kraftsport, związek sportowy i gimnastyczny. Jednym ze współzałożycieli był Kanfmann Oskar Keiser, który sprawował przewodnictwo i czuwał nad porządkiem stowarzyszeń aż do lat wojny.
Drużyna piłkarska była znana w całym okręgu, ze swoich sportowych osiągnięć. Jednymi z najlepszych piłkarzy byli: Ernst Pohl, Paul Peipe, Kurt Niedenführ i Reinhold Schwarzer.

Wówczas Hellmut Schon był związkowym trenerem, oni na pewno znaleźliby się w jego notesie. Mimo wielu trudności by zdobyć tych graczy, zrobił im tą przyjemność by mogli grać. Często jeździli wiele kilometrów na rowerach na mecze. Ci gracze mieli wiele radości z gry i to nie pieniądze były zachętą.
Założycielem kółka rowerowego był Karl Wohlfahrt - Fryzjer.

Również on miał dobrych zawodników, którzy uczestniczyli w znaczących wyścigach. Już od wczesnych godzin porannych, jechali rowerami na wyścigi. Dla zarobku rowerzyści musieli zrezygnować z większości przyjemności. Wyścigi odbywały się od maja do września. Podczas wyścigu rozpoczynającego cała wieś stała na nogach. Na powiatowym wyścigu, w koło Zobten (Sobótka) (120 km.), w 1926 r., Gebrüder Ernst i Fritz Pohl zajęli 1 i 2 miejsce. 3 miejsce zajął kolega z drużyny - Oskar Wenzel.

Przyjęcia z okazji zwycięstw odbywały się zawsze w Vereinslokal, w ,,Pruskiej Koronie".
Nie można zapomnieć też o zwycięstwach kółka siłaczy, pod kierownictwem Karla Christopha.


Na stronie zewnętrznej muru przykościelnego w Jordanowie Śl. umieszczone są niemieckie napisy. Dawniej w tym miejscu znajdował się Pomnik ku pamięci poległych w walce, wzniesiony przez towarzyszy broni, co przedstawiają poniżej archiwalne zdjęcie i litografia.

        


Na murze kościelnym w Glinicy, w narożniku nawy, znajduje się interesująca kamienna maska, która została tam najprawdopodobniej wyryta w XVI w.